top of page

Maatschappelijke impact én economische winst om de wereld een beetje beter te maken

Femke Brull

We weten allemaal wel dat het verzadigingspunt van marktwerking en winstmaximalisatie bereikt is. Dat nog meer groei en nog meer winst tegen nog minder kosten, ons echt niet gelukkiger gaat maken. Maar het streven naar economische winst is in onze maatschappij zo leidend geworden, dat zomaar stoppen of het anders doen in de praktijk behoorlijk lastig is.


Veel organisaties en ondernemingen in de (semi) publieke sector, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen en onderwijsinstellingen, zijn dagelijks bezig om hun diensten zo efficiënt en zo goedkoop mogelijk aan te bieden. Dat is met de stijgende vraag en een groot tekort aan personeel een enorme klus. De financiële cijfers zijn hierbij vaak leidend en het sturen op korte termijn doelen is dan ook vaak het resultaat.

Toch heb ik veel gesprekken met mensen in het werkveld die meer willen dan het sturen op financiële resultaten. Professionals, adviseurs, leidinggevenden, bestuurders en ook toezichthouders die snappen dat het behalen van economische winst belangrijk is, maar niet alles. Dat we als samenleving, als organisaties en als persoon ook de verantwoordelijkheid hebben om maatschappelijke winst te behalen. Een winst die misschien niet in geld is uit te drukken, maar wel in welzijn en welbevinden van onszelf, de maatschappij en de wereld om ons heen.



Nut en noodzaak van maatschappelijke winst


Er zijn talloze rapporten verschenen die nut en noodzaak aantonen van een bredere blik op welvaart en hoe het behalen van maatschappelijke winst hierbij kan helpen. Recent heeft WRR een ‘working paper[1] gepubliceerd waarin wetenschappelijke beleidsadviezen gegeven worden hoe organisaties dit brede welvaartsdenken kunnen opnemen in hun bedrijfsvoering. Tot nu toe zijn het vooral de innovatieve ondernemers die maatschappelijke impact voorop stellen en daarbij ook een positief bedrijfsresultaat weten te behalen. Mooie voorbeelden zijn Confed en DropOuts.



Koudwatervrees


De meeste bedrijven en organisaties zijn wel bezig met maatschappelijke onderwerpen zoals MVO en duurzaamheid, maar vaak gebeurt dit voor de bühne of onder druk van klanten of aandeelhouders. Voor bedrijven betekent het concreet dat het verdienmodel toch iets minder wordt en dan is de bereidheid vaak een stuk lager. Voor organisaties in de gezondheidszorg of onderwijs is het financieel al lastig genoeg en is de regel- en verantwoordingsdruk enorm.


Ook de Rijksoverheid en gemeenten hebben koudwatervrees. Landelijk wordt gesproken over het invoeren van een nieuwe rechtsvorm, de maatschappelijke BV, als stimulans voor bedrijven en organisaties om een maatschappelijke missie voorop te stellen. Het is alleen nog niet bekend wanneer het wetsvoorstel wordt goedgekeurd. Verder blijkt uit de Social Enterprice Monitor 2021[2] dat gemeenten een belangrijke klant en samenwerkingspartner zijn voor sociale ondernemingen. Maar de uitvoering van maatschappelijke regelingen, zoals de WMO, zijn in de praktijk ontzettend ingewikkeld geworden. Hierdoor lopen veel startende sociale ondernemers vast in het systeem.



De schaal van non-profit stichting tot beursgenoteerd bedrijf


Het is natuurlijk een glijdende schaal waarbij de missie gedreven organisatie aan de ene kant staat en het winst gedreven bedrijf aan de andere kant. Om te komen tot een breder welvaartsdenken, waarbij maatschappelijke impact net zo belangrijk is als economische winst, zijn er twee typen ondernemingen die het meeste impact lijken te hebben. Dat zijn sociale ondernemingen en bedrijven of organisaties die maatschappelijk gedreven zijn.

Bij sociale ondernemingen staat de maatschappelijke impact voorop en is geld verdienen een middel om de wereld een beetje beter te maken. Bij maatschappelijk gedreven ondernemingen of organisaties staat de economische winst (geld) voorop, maar richten bedrijven en organisaties zich ook steeds meer op het behalen van maatschappelijke winst voor hun klanten, medewerkers en de maatschappij. Zie indeling in onderstaand figuur.




‘Impact first’ voor (semi) overheidsorganisaties


In de voorbereiding voor dit artikel heb ik veel stukken en websites gelezen op zoek naar concrete en praktische handvaten. Voor het starten van een sociale onderneming is er veel te vinden op de website van de stichting Social Enterprice NL. En ook voor maatschappelijk verantwoord ondernemen is er veel voorhanden. Maar de adviezen en tools zijn vooral gericht op het bedrijfsleven.

Voor (semi) publieke instellingen, organisaties die (deels) bekostigd worden door de overheid zoals ziekenhuizen, onderwijsinstellingen en woningcorporaties, is het nog zoeken. Er wordt in deze sectoren ook volop gesproken over maatschappelijk impact hebben en waarde toevoegen voor de patiënt, de client, de leerling of de burger in de maatschappij. Ook zijn deze organisaties bezig om hun effecten en uitkomsten breder inzichtelijk te maken dan alleen de financiële resultaten.

Het grote verschil is alleen dat je als ondernemer een bepaalde mate van vrijheid hebt en risico’s kan nemen. Als (semi) overheidsorganisatie ben je gehouden aan tal van regels en maak je onderdeel uit van een systeem dat er juist op gericht is om economisch in control te zijn. Dat is nou niet bepaald een omgeving die ‘impact first’ voorop durft te stellen.



Zelf impact hebben


Om maatschappelijke impact net zo belangrijk te maken als economische winst hebben we systeemveranderaars nodig. Professionals, adviseurs, leidinggevenden, bestuurders en toezichthouders die het lef en de ambitie hebben om maatschappelijke impact prominent op de agenda te zetten.

Ik ben op zoek naar organisaties die deze stap al gezet hebben en hun ervaringen en kennis willen delen. Ook ga ik graag in gesprek met mensen die net zo enthousiast zijn als ik en ook de ambitie hebben om dit in de praktijk te gaan brengen.



 








Comments


Commenting has been turned off.
bottom of page